Hình Ảnh

Hồi Đói Cơm Lạt Muối

Hồi đó, theo chú Vá đi đào vàng ở Suối Hến. Thím Vá trề môi xém rớt điếu thuốc Cẩm Lệ  : “ Khéo làm chuyện bao đồng. Vàng bạc mô mà hiện ngụy. Ông lo vạt bắp côi nương chưa xong còn mơ chuyện trên trời dưới đất ”. Liếc xéo qua tôi một cái làm tôi thiệt nhột. Chú Vá kịp ngó thấy, e chừng cũng cùng một nhột với tôi mà cố ráng cười, giả lả : “ Thì cầu may mà mạ mi !. Biết đâu...”. Thím nguýt qua thêm cái nữa !. Nguýt liếc um sùm kiểu đó khiến tôi cũng hồ nghi, hỏi chú: “ Nghe thím nói cũng đúng đó. Có chắc ăn không ?.”. Chú, chật lưỡi, nói là may rủi mà, biết đâu. Đói quá rồi, cũng, biết đâu !. Nói kiểu huề vốn tôi nghe ra cũng thấy không chừng, e, biết chừng đâu có thiệt. Chuyện rủi may cũng có lộng giả, mà không chừng biết chừng đâu, thành chân. Ông Thạch Sùng, hồi xưa, giàu đó rồi nghèo đó.  Chú Vá với tôi, hồi nay, không chừng nghèo đó rồi giàu đó...

Huống chi, cơn lốc tìm vàng cũng đang thời rộn ràng nóng bỏng.

Xóm tôi, trai trẻ lên đàng hết trơn. Lên đàng đây là lên đàng đi tìm vàng cứu đói cứu khổ chớ đâu phải lên đàng tòng quân diệt giặc. Thống nhất rồi !. Bắc Nam liền cõi bờ rồi đó !. Giặc ngụy chạy trơn tuột (dốc) !. Chỉ còn giặc đói hoành hành nhắm chừng muôn năm trường trị. Đói tới mù con mắt. Đói ngặt thắt ruột gan. Đói lan tràn thôn xóm. Đói đã nư, đòi la ỏm tỏi, cứu đói, cứu đói...

Nên chi, phải đường trường xa lên đàng kịp thời cứu đói không thôi thì không theo kịp phong trào.

Xóa đói giảm nghèo là câu châm ngôn mổi đêm họp tổ dân phố ở nhà thờ Phổ Hiếu. Bác Hai..., chú Năm..., chị Bảy..., thầy Ba rồi tới (đàn) em... thanh niên giải phóng xung phong ( giú tên không thôi mắc cở) thảy nói thiệt giống y  con vẹt, đều nhau, dặn nhau đồng lòng đồng điệu cho bà con nghe không biết, không xiết...Mà có thiệt hay không ?.

Lời vàng ngọc quý cán bộ phùng mang trợn mắt nói ra làm vậy thì bổn phận người hồi đó nên, phải nên, rất nên, nương theo khí thế phong trào cách mạng cách tân, như câu biểu ngữ dán tùm lum từ thành thị đến xó quê nên phải hoan hô hoan hỉ.  Xóa đói giảm nghèo. Nào có thấy xóa giảm gì !. Hoan hô thì cứ hoan hô . Nghèo thì phải đói mới lần lựa tìm ra câu chữ đói nghèo !!!!.

                      Tôi với bà con chòm xóm đang lên cơn động kinh ( không phải động tình rồi đồng tịnh ) đương trào (dâng) nạn đói buổi đổi đời . Đói ù lỗ tai đói mù con mắt... Hoan hô rồi hoan hỉ hôn mê xin tình nguyện hưởng ứng phong trào. Không hưởng ứng thì có mà trào nước mắt có mà thắt ruột thắt gan có mà gian nan mình mình ráng chịu !. Riêng thậm thằng tôi, theo như bản kiểm thảo mổi buổi họp tổ là có trồng mấy luống đậu, hai vồng cà chua, một vồng sà lách, thè thẹ ghé bên là mảng rau húng quế rau răm rau thơm và, gầy (guộc) theo một đàn gà. Cây trồng lớn nhờ phân xanh. Vật nuôi lớn nhờ sắn khoai bắp. Con người cũng được nuôi lớn nhờ (kiểu) cách mạng đó.. Không có gì hơn không còn gì thua !. Người và vật thảy đều nhớ lời ơn trên, xóa đói giảm nghèo.

                       Buổi họp tổ dân phố cả phòng hội im re thầm lặng lắng nghe mấy cha ngụy rặt được thả về sau thời gian cải tạo. Trở về, tưởng là tự do, ai ngờ còn thêm vài năm quản chế nữa !. Ra một ngục tù lại tra thêm một ngục tù. Thiệt là ngục tù bao lớn bao la chưa từng thấy. Nay được đứng với quần chúng đọc lởi kiểm điểm. Đọc xong. Không có ai đưa tay phát biểu. Không có ai hạch sách lời lẽ chi về cái thằng tìm dáng đứng với nhân dân. Biên bản  được viết và được chữ ký kiểu cua bò của mấy ổng. Người bị kiểm điểm cứ ra về tiếp tục cứu đói  bo bo khoai bắp trộn. Người viết người ký biên bản, cũng cứ về tiếp tục cứu đói khoai bắp trộn bo bo...

                         Chỉ còn, thầm lặng, níu-nhau hơn một chút, nỗi lòng !!!

Nào biết Bác Ba, chú Năm, thầy Ba Ninh, chị Bảy, các em thanh niên.....(e) giờ đã thấm chưa, nỗi đau giống như hồi nỗi đau của một thời, người thua cuộc....Cuối cùng, cũng chỉ là  một thời để hành tỏi nhau đau đớn . Bà con dân phố cũng thầm lặng nuốt lốn nuốt trọng nuốt quên nỗi lòng quặn đau quặn thắt với nhau đó thôi !.

Ôi chao cái hồi chi mà tơi tả rã rời. Suối Hến thuở thanh bình chưa có cảnh đổi đời bể dâu thương hải, chỉ nơi sản xuất rặt một loài Hến dày cơm thơm thịt. Bà con xóm tôi lâu lâu thèm ăn Hến thì cứ thoải mái rủ nhau vô mà xúc Hến đem về nấu cháo Hến, cơm Hến, gỏi Hến trộn trái Vả ( xin quý Thầy ở chùa Linh Quang) rau răm đậu phụng xúc bánh mè. Là những món ăn vui chơi kiểu cách hoa đồng cỏ nội, chớ hề có chen vô chi ba chuyện ba lơn ba trợn, cứu đói. Nghe lảng nhách, dị òm...

Rồi tới khi “ kách mệnh” về, ai đời cái suối Hến xóm tôi cũng thi đua theo phong trào người tốt việc tốt. Người hưởng ứng phong trào đầu tiên là chú Vá. Tôi, hồi đó, nghe lời chú mà theo chú đi đào vàng ở suối Hến tại vì đói quá. Hai chú cháu chổng mông cào lớp cát lớp đá bỏ vô mâm sàng qua sàng lại đã đời. Rốt ráo chỉ còn lưa thưa đu đưa vài con Hến nằm trong mớ cát mịn màng. Đâu có vàng cám li ti nói chi tới cục vàng như mơ như mộng...

Chú nói, rặt giọng, Huế quê mình : “ Mụ nội bây. Hến mà cũng chạy tuốt rồi huống chi vàng mô mà đòi ở lại”. Câu nói đã đời rồi để tới giờ mổi khi nhớ về chú Vá...

Rốt cuộc chuyện đãi vàng, chú còn nhớ không ?. Hai chú cháu ngồi bên hai tảng đá, thầm lặng xúc từng miếng khoai bắp trộn ngoại tình chút muối. Giờ, Thím đang chờ, vợ tôi đang chờ... Hai chú cháu mình về, hổ ngươi quá ốt dột quá, cái lon gô trống trơn...

 Chú Vá, chừ chắc đã run tay mắt mờ răng cỏ không có răng mô ngồi một chỗ, trống trơn, nhớ  đời xưa ngày cũ , không biết, nên buồn hay nên(giả bộ)cười, vui !.

Tôi thì còn may mắn được ngồi với căn phòng khiêm nhượng mà hoài cố chuyện hồi xưa hồi nay.

Chú Vá ngày nào chưa từng vàng đeo nặng bởi có đãi được vàng ở suối Hến đâu mà đeo !.

Tôi ngày xưa, theo chú, cuối đường tìm rủng rỉnh vàng thau lẫn lộn.. Rốt đàng, cũng bèo giạt huê trôi. Trớt quớt. Cũng in như chú, có vàng đâu, mà đeo. Nếu như có muốn đòi đãi được vàng để  “hoành tráng” đeo vàng thì, y chang...Chắc chỉ có đeo vàng vọt một thời thôi, chú ơi...

Dâu bể tang thương đổi thời đổi thế, người chạy lên non kẻ xuôi ra biển rốt cuộc chạy tìm về nơi khởi điểm cuộc chạy chưa từng thấy. Chú chạy không kịp thời, ở lại. Tôi chạy kịp thời. mình xa nhau.

Buổi điểm danh tan đàn xẻ nghé hết trơn, và rồi, hết trọi. Tháng Tư !....

Ồ, còn nhớ nuối, viết thêm.

Ngày đó chú Vá có mời tôi ly rượu, từ hủ rượu đào rồi giú dưới đất trăm ngày mới moi lên. Chú nói là rượu bách nhật. Nói thêm là chú mi uống vô một ly là bách niên giai lão. Rồi ghé thầm, nhỏ nhẹ hết sức thầm thì từng tiếng tránh phụ nữ (đầu tiên là thím Vá) chớ nghe, nói thêm, e là thím mi rồi tới vợ mi cũng... Không chờ không đợi chú  đặng nói hết câu tôi cũng thấu hiểu là đó...đó....rứa... rứa...đã nưa. Hai chú cháu ngồi uống bên hông nhà. Miếng đưa cay chỉ mấy con tôm khô đét dầm giấm thêm chút đường thô. Đó là buổi chiều, tôi còn nhớ mà, chú Vá với tôi chia tay mùa vàng suối Hến.

Bốn-mươi-mốt năm rồi !.

Chú Vá hồi xưa, nói dại, e chừng đã thiêu tro cốt.. Tôi bây chừ cũng gần tới miệng lò. Lâu lắm rồi lâu ly rượu chôn đất trăm ngày đào lên với người xưa vài giờ tâm sự. Rượu xưa thì chôn đất rồi moi lên, nồng nàn thơm lựng. Người xưa thì thiêu đốt cho tan cho không thấy không nghe không nhìn lại một thời đau dắt....

Tôi bây giờ ! Nói thiệt nghen, chú Vá hồi xưa ơi !

Chỉ thấy...lung linh hoài lúng liếng hoài một thời thế đảo điên !

Và, thấy quá rõ ràng hình ảnh ngày xưa, là đói quá mới đến bàn tính chuyện cứu đói khiến cho thím Vá trề môi xém rớt điếu thuốc Cẩm Lệ.....

Phòng Văn, chiều 28/04/2016

Hình Ảnh

Design @ Kim Rossa

Tháng Tư Muối Gừng

Hai tay nâng dĩa muối gừng

Gừng cay muối mặn xin đừng phụ nhau

(ca dao)

khi ta về. ốm nhom. cây sậy

em liểu khô. gầy. gió thổi bay

dòng đời đã vậy thành như vậy

cũng may còn được gặp lại nhau

còn nắm bàn tay em xương xẩu

vậy là còn đây còn em đây

dẫu ta. đói. ốm như cây sậy

dẫu em. đói. liểu gầy gió bay

vẫn còn bàn tay để nắm tay

quá đỗi vui mừng khôn kể siết

tình ơi mấy năm dài xa biệt

muối còn vị mặn níu gừng cay

ta về chiều trời mây trắng bay

em đứng bên hiên nhà ngó sửng

liểu gầy.em.mắt lệ rưng rưng

ôm ta.cây sậy.lỡ độ đường

năm tháng nuôi đời nhau gắng gượng

tình em hàn gắn buổi tang thương

vẫn bên nhau bươn tiếp đoạn trường

liểu gầy.em.cô Tấm thảo thơm

sậy khô.ta.úa mùa hảo hớn

tang bồng hồ thỉ lạc đường tên

nay về nương áo vá bên em

ta thiệt nhói đau thời kiêu bạt

cắn răng nhai ngướu từng hạt sạn

miếng cơm lỡ vận độn sắn.khoai

cúi đầu cố nuốt qua cơn đói

bởi có em.đời.có tình em

dựa nhau ngày tháng cũng dần quen

bởi.tại. tình yêu .em. cô Tấm

sậy khô.ta.tháng Tư. đau đậm

về Xóm nghèo chia đói.khát.em

viết lời Thơ này.ta.em.nhớ nghẹn

thuở hai mình.cơm.nhai.hạt sạn

một thuở gừng cay thương muối mặn

tới giờ vẫn mặn muối gừng cay….

Kể Chuyện Tháng Tư

tháng Tư về lại Xóm quê nhà

bỏ cây súng trận cầm cây rựa

lên rừng đốn củi sống qua bữa

em bây giờ cô giáo “lưu dung”

ta bây giờ thằng bất khiển dụng

nồi cơm khoai độn lo không nổi

đội đá vá trời chi cũng rối

về nương em đắp đổi qua ngày

vấn điếu thuốc rê lòng áy náy

khói thuốc bay buồn quá em ơi

“tiêu chuẩn” gạo khoai lo chưa nổi

lấy đâu…hương khói buổi tan hàng !

ta về Xóm cũ buồn năm tháng

tang bồng chi nữa lạnh tanh rồi

sáng vác rựa đi chiều về tới

oằn vai một khúc củi đau vai

em sớm chiều lo buổi sắn khoai

lửng bụng cho qua ngày đoạn tháng

đói no san sẻ đời hoạn nạn

vui buồn chia sớt rồi cũng quen

vết chai nhói nhức vẫn chưa quen

nhát rựa chưa sâu vết chém ngập

đã phải đi “ mười ngày học tập”

vậy là đi thôi em ở nhà

buổi chia tay em buồn run tay

sắp xếp cho chồng manh áo vá

mấy viên thuốc cảm bao thuốc lá

nụ hôn nước mắt nhớ suốt đời !

từ đó ta đi em vẫn đợi

mười ngày, đâu phải, tới nhiều năm !

về lại nhìn nhau buồn nín lặng

thanh xuân bỏ lạc mất đâu rồi !

chuyện xưa đã nhiều năm trôi nổi

còn giữ đời nhau tới tận giờ

cứ mỗi tháng Tư lòng quặn nhớ

một thời khoai sắn trộn tình yêu...

Nhớ Thời Lạt Muối Đói Cơm

gởi Lê Hoàng Paul (Bôn)

xa lắm rồi bạn còn nhớ không

điếu thuốc lào chuyền tay, ém khói

“ gô ” bắp lớ tạm dằn cơn đói

chén nước trà cơm cháy nhường nhau

hạt muối chia đôi ngậm rất lâu

thấm vị ngọt tê tê đầu lưỡi

khi tới độ khát thèm rã rượi

muối đường chi thì cũng vậy thôi !

chia ngọt đời nhau khi khát đói

sớt mặn tình nhau buổi đổi đời

ta cùng bạn vô chung một rọ

trước giờ mình có gặp nhau đâu !

bạn quanh năm trấn ải địa đầu

“ xuống Đông, Đông tĩnh. Lên Đoài, Đoài tan”

tháng Tư gảy súng rồi tan hàng

vô tới đây nằm chung một phảng

chia chung một nỗi buồn vô hạn

hút chung nỏ thuốc khói lừng trời

sớt chung chén sắn khoai đau nhói

ngậm chung hạt muối cắn tang thương

lâu lắm rồi lâu người mổi hướng

tháng Tư dưng nhớ chuyện ngày xưa

bài Thơ này cũng chia một nửa

gởi bạn ngày xưa thường nửa chia…

Đất Nước Mình Không Ngộ Đâu em

Design @ Kim Rossa

Đất nước mình không ngộ nghĩnh đâu em

sau bảy-mươi-lăm đã bắt đầu hết lớn

sau bảy-mươi-lăm đã khởi đầu lấy trớn

nòng súng lưỡi lê bầm dập kêu đòi

Đất nước mình không lạ lắm đâu em

chiếc bánh chưng có gì mà hùng vĩ

dự án với tượng đài còn gấp nhiều hơn nghìn tỉ

sinh mạng con người như cắt cụp móng tay

Đất nước mình vui vẻ lắm mà em

biển bạc bẻo rừng xanh xao cánh đồng khô hết biết

rừng trơ trụi biển dẫy đầy cá chết

những con thuyền mãi mãi biệt khơi xa

Đất nước mình thương quá mà em

mổi đứa trẻ sinh ra gánh nợ nần mấy thằng cha để lại

di sản cho đời sau chỉ mấy thằng ngu trường trải

bốn biển năm châu khi dễ quay đầu

Đất nước mình em tự hỏi về đâu anh

em không biết anh cũng không biết được

câu hỏi này xin hỏi bà con trước

ai trả lời giùm là cá chết tại vì đâu.....

Trần Huy Sao  

Tháng Tư Đời Lưu Lạc

Bốn-mươi-mốt năm chan mặn đắng cay dòng đời. Tìm vị ngọt không ra. Tìm vị bùi không thấy. Cay đắng thì có, ngọt bùi thì không. Chuyến bay đêm hai-mươi-mốt năm trước, cả nhà hối hả đi tìm ngọt bùi. Mình diện cái áo vest đàn bà, vợ mua giá rẻ ở cầu thang chợ trời đà lạt. Thắt chiếc cà vạt đàn ông. Ôm kè kè cái cặp cán ngố, đựng hết thảy giấy tờ hồ sơ chứng nhận được phép bỏ quê cũ tới quê mới. Xuống tới phi trường San Diego, mọi người đón, và cười. Tưởng là cười vui, sau này mới biết, là cười ngộ. Sau này nữa, khi ngồi nhàn cư nói chuyện thời trang ăn mặc xứ người, biết ra lẽ sự mới hối vợ, hối các con cùng cười cho vui chuyện đời lưu lạc. Tới tận bây giờ, mổi khi nhớ lại, còn cười. Hồi đó người ta cười ngộ(nghĩnh). Bây giờ cả nhà cười ngộ(giác). Ở lâu mới biết nam nữ tuy bình quyền nhưng áo quần không có quyền mặc bậy. Mình lỡ mặc bậy một lần, giờ, không từng mặc vậy lần hai.

Mình viết bài này không phải để kể chuyện dông dài khi tới vùng đất mới mà chỉ kể lại chuyện quê nhà trước lúc mình bỏ đi. Chuyện ngắn chuyện dài cũng loanh quanh tình làng nghĩa xóm như là một lời tạ ơn nơi mình đã sinh ra, lớn lên, trưởng thành rồi, cuối cùng, bỏ đi không về nữa !. Biết nói như vậy là quá đoạn tình đoạn tuyệt  nhưng vì hoàn cảnh biểu mình xúi mình,  nên không thể làm chi hơn được. Đã từng chịu-đời-không-thấu trên chính quê hương làng xóm mình suốt mười-chín-năm nên mình muốn đi, không thèm không muốn không ưng ở nữa. Là kể chuyện cho thỏa lòng, ở vùng đất mới họ nói là xả stress để không thôi không khéo lạc vô hội chứng trầm cảm rồi hóa ra bệnh nan y khó chữa ngang tầm với bệnh ung thư. Cái khác nhau là bệnh ung thư có tiến trình thứ tự tới thời kỳ một, hai, ba, bốn, là đi. Bệnh trầm cảm thì dễ sợ hơn, không có thời biểu nào, chỉ tự mình giải quyết chuyện ra đi sớm muộn của mình. Sách vở y khoa còn lưu ý là bệnh trầm cảm rất khó chữa trị. Cần tìm ra nguyên nhân sâu xa dẫn tới trầm cảm mới có tác dụng tốt. Đọc vậy, nghe nói vậy mà ớn da gà. Mình thì đang ở độ trầm tư, chưa là trầm cảm.

Hồi đó đàn anh đàn chị còn chu mỏ học thuộc lòng tam tự kinh nhân chi sơ tính bổn thiện, ấu bất học lão hà vi. Tới thời mình thì kinh điển là bộ Quốc Văn Giáo Khoa Thư do quý ông Trần trọng Kim, Nguyễn văn Ngọc, Đặng đình Phúc, Đỗ Thận cùng biên soạn. Bộ sách gồm ba quyển cho lớp đồng ấu, cho lớp dự bị, cho lớp sơ đẳng. Tới năm 1939 thì đã in tới lần thứ mười ba cho thỏa lòng mến mộ. ! Mỗi bài trong sách đều có hình vẽ theo lối tranh khắc trên gỗ. Nét vẽ chân phương phản ánh nội dung chứa đựng trong bài. Bộ sách được chính thức đưa vào chương trình giáo dục và cũng là kim chỉ nam cho lớp trẻ noi gương. Liên quan tới bài viết này, mình thấy có bài học Chỗ Quê Hương Đẹp Hơn Cả thiệt là đúng tâm trạng người bỏ quê hương mà đi. Bài học có nội dung như thế này : “ Một người đi du lịch đã nhiều nơi. Hôm về nhà, kẻ quen người thuộc, làng xóm láng giềng đến chơi đông lắm. Một người bạn hỏi: “Ông đi du sơn du thuỷ, thế tất đã trông thấy nhiều cảnh đẹp. Vậy ông cho ở đâu là thú hơn cả?”. Người du lịch đáp rằng: “Cảnh đẹp mắt tôi trông thấy đã nhiều, nhưng không đâu làm cho tôi cảm động, vui thú bằng lúc trở về chốn quê hương, trông thấy cái hàng rào, cái tường đất cũ kỹ của nhà cha mẹ tôi. Từ cái bụi tre ở xó vườn, cho đến con đường khúc khuỷu trong làng, cái gì cũng gợi ra cho tôi những mối cảm tình chứa chan kể không sao xiết được”. Chỉ là đi du lịch thôi mà về nói làm vậy !. Còn bỏ đi xa biệt không về, nói làm sao !.

Có một nhà thơ mà mình rất thích đọc hồi còn ở quê nhà. Nhà thơ Xuân Quỳnh. Cô làm nhiều bài thơ tình thiệt là da diết tuy là cô  với mình hai mặt hai lời, hai nơi hai chốn, hai chỗ không từng có nhau. Gặp nhau chắc nói chuyện không lâu. Thơ của cô thì mình cố tình, dù chỉ dăm ba câu, học thuộc, ưng lắm. Thí dụ như bài, có thể và như thể, một bài rất Xuân Quỳnh : chỉ có thuyền mới hiểu. biển mênh mông nhường nào. chỉ có biển mới biết. thuyền đi đâu về đâu. những ngày không gặp nhau. biển bạc đầu thương nhớ. những ngày không gặp nhau. lòng thuyền đau rạn vỡ. nếu từ giã thuyền rồi. biển chỉ còn sóng vỗ. nếu phải cách xa em. anh chỉ còn bão tố. những ngày không gặp nhau. lòng thuyền đau rạn vỡ. nếu từ giã thuyền rồi. biển chỉ còn sóng vỗ. nếu phải cách xa em. anh chỉ còn bão tố...thơ của Xuân Quỳnh đã tỏ tình(đời) như vậy gặp( gần mé 50 vở) kịch của chồng cô, là chú Lưu quang Vũ, thì lửa nhóm thêm bùng. Nói là thơ tình, kịch tính là nói chuyên văn học nghệ thuật vị nghệ thuật. Còn nói theo kiểu diễn tuồng diễn giải diễn ngôn để cấu, dán, bắt, mà ví von gần xa, rào đón xa gần để phơi trần mặt thật xã hội. Vậy là có vấn đề “bức xúc”, cần và phải nên cho biển chỉ còn sóng vỗ. Vậy là sóng vỗ thiệt tình. Xuân Quỳnh và Lưu quang Vũ nắm tay nhau đi vô cõi vĩnh hằng sau tai nạn xe ở Hải Dương. Không phải vì lòng thuyền đau rạn vỡ mà vì xe nhỏ gặp xe to. Bình thường thôi, không nói chuyện thời cuộc thời đời, nhỏ mà đụng phải to thì chịu làm sao thấu. Mình vốn ngưỡng mộ thơ Xuân Quỳnh ( chớ chưa dám chắc là ngưỡng mộ cô Xuân Quỳnh) vì nhà thơ viết nhiều câu thơ tiên tri thiệt muốn quên mà phải nhớ chỉ có thuyền mới hiểu. biển mênh mông nhường nào. Nhân dịp tháng Tư sắp về tự nhiên nhớ loáng thoáng thêm mấy câu… lòng thuyền đau rạn vỡ…biển mênh mông dường nào…chỉ có biển mới biết…thuyền đi đâu về đâu…

Buồn thiệt!. Những câu thơ nói chuyện tình riêng mà ứng vô cảnh người đi kẻ ở sao quá não nùng. Tháng Tư vốn đã buồn man dại lại thêm buồn man rợ luôn. Mấy con cá mập thất ngư ác đức, mấy thằng hải tặc cô hồn các đảng, mấy cái lòng thuyền đau rạn vỡ chi cho tạo thêm nhiều, quá nhiều oan nghiệt. Tới tận giờ, hơn bốn mươi năm dài gần bằng hai thế hệ, có biết bao nhiêu người tha hương không dám ra nhìn biển.

Chuyện vắn chuyện dài tưởng bao năm quên mà quên chi được. Mình bây giờ có muốn dưỡng râu để vuốt cũng được rồi. Lớp con đang trên đường đi gần tới sinh lão… Lớp cháu đang lau chau đua nhau măng mọc…Thế hệ mình, theo lẽ tự nhiên,  trở thành đồ cổ. Nghiệt nỗi tuy mang tiếng là đồ cổ mà không có giá chi trơn. Không có giá, không có nghỉa là vô giá, đừng có mà tưởng bở. May mà còn có nhiều chuyện chưa lảng quên, còn chút văn thơ không làm buồn lòng cây bút ( là cây bút hồi xưa, giờ là bàn phím, gỏ) . Còn, vẫn còn.

Rồi đây, tháng Tư về, còn viết nhiều nỗi nhớ bởi vì mình có quên đâu !…

Hiên Trăng, 04/2016

Cái Lon Gô

Thơ Tranh : Kim Rossa

nguyên thủy là lon sữa bột hiệu Guigoz

ở tận xứ Hòa Lan mịt mù sông biển

qua xứ Việt Nam bớt chữ xài cho tiện

Tây u gì thêm líu lưỡi, cứ lon gô

khi còn sữa là sữa bột Guizgo

xài hết trơn rồi gọi trỏng là lon gô

đựng muối đựng bột đựng đường đựng mỡ

đựng ôi thôi là đủ thứ hầm-bà-lằng

tới nổi lon gô đeo dính hành trang

khi loa gọi lên Phường mười ngày “học tập”

nói học mười ngày sao lâu dữ vậy

ai biết đâu nà cứ hỏi cái lon gô !

gô ruốc sả gô đường đen gô bắp lớ

theo suốt chặng đường rào kẽm bủa giăng

thời chinh chiến ta có bình bidon làm bạn

buổi sa-cơ-mười-ngày ta có cái lon gô

nước mắt nhớ thương em dành vô đó

mổi đợt “thăm nuôi” qua suối vượt đồi

lon gô có đợt thăm đầy có đợt thăm vơi

nhưng tình em không gian-dối-mười-ngày

ta nhờ cái lon gô để hãm trà cơm cháy

đựng nước tắm trôi những dề ghẻ lở

nấu nhừ sắn khoai những ngày đau ốm

cố nuốt cho qua lấy sức tiếp tháng ngày…

tình yêu em tình lon gô là vậy

cách gì quên suốt bao năm đày ải

giờ em vẫn còn bên ta dặm đường xa ngái

còn cái lon gô xưa cứu độ đâu rồi !

ơi cái lon gô thân thiết quá một thời

nay tháng Tư về ta thiệt lòng tưởng nhớ !....

Hình Ảnh

Tranh : Kim Rossa

Gô Cám Lớ

Tranh Thơ : Kim Rosse

ta nhờ gô cám lớ mà sống còn

hay nuối tình em mà ta còn sống

bệnh phù thủng tưởng là không xong

đã bóng gió lời chia ly khi gặp mặt

thôi em về đi nhớ lau nước mắt

đừng để con thơ nhìn thấy nghe em

tim đau nhói mà phù nề ngắt nghẹn

mắt dõi mờ em qua hàng kẽm gai

ta sắp “đi” rồi để mình em ở lại

giỏ thăm nuôi này lần cuối gặp nhau

đuối sức rồi qua những cơn đau

em lại mừng khen dạo này anh mập

khờ quá em ơi mập mạp gì đây

đắng lòng đau cố cười vui mà nén

sống cảnh nhục hèn ta lại quá hèn

không nói thật cùng em lời đau xót

thôi cứ để em mừng vui mặn ngọt

còn đắng cay xin cứ để phần ta

đợt tới thăm nuôi người đã đi xa

người ở lại ta hình dung không nổi…

chỉ trân quý giỏ thăm nuôi lần cuối

đâu có gì chỉ lon gô cám lớ

món quà nhỏ nhưng tình yêu không nhỏ

ta chắt chiu từng muỗng níu tình em

vậy mà mổi ngày cảm thấy êm êm

hình như cơn đau khởi đầu lắng dịu

nước rút dần săn da thịt liu riu

trả dáng ngày nào dẫu nhăn nheo chút xíu

lời bóng gió chia ly chỉ riêng ta hiểu

lời khen vui ngày nào em cứ hồn nhiên

thương hải bể dâu bao nhiêu là chuyện

nhắc chuyện xưa dù sông cạn đá mòn

ta nhờ gô cám lớ mà sống còn

hay nuối tình em mà ta còn sống…

Trang Thân Hữu

MƯA TÍM

Ngày 18, tôi bỏ Huế, đi mạng không. Tới 26 tháng 3, ở Sài Gòn nghe tin Huế chết. Ngồi cà phê quán cóc trước Thư viện Quốc gia tự dưng nước mắt giọt ngắn giọt dài giữa trưa đứng gió. Ba hôm sau, Đà Nẵng mất. Ngày ám tối ấy được Luân Hoán khắc ghi trong 4 câu thơ:

“hăm chín tháng ba bảy lăm
chia tay nhau tại Ngã Năm dặn rằng:
thằng nào sống phải nhớ ăn
thêm tô mì Quảng cho thằng chết đi”.

Bạn tôi ai còn ai mất? Tôi không biết, tôi chạy xe về bên hông chợ Tân Định, ăn, và, lùa vô miệng đắng tô bún bò lưu lạc, nhai trái ớt hiểm rau ráu mà nước mắt thôi còn để chảy ra. Chỉ toát mồ hôi, ướt nghe ngói một chữ buồn. Buồn vô hậu. Một tháng sau, màu đỏ liền lạc suốt non sông.

Lại thất tán, lại đổ vỡ, lại thiếu hụt, lại tù tội, lại kẻ ở người đi. Sau bốn năm đầy tai ương, tôi chịu cúi đầu vĩnh viễn xa đất mẹ chưa phút giây nguôi hận thù. Lần này không nhớ tháng ngày, chỉ biết đêm không trăng sao, gió lạnh và sóng lớn. Thuyền nhỏ trôi hơn hai tuần thì đến được Hồng Kông, Hớn Cỏn, Hương Cảng, Cảng Thơm. Và một trang đời chính thức được lật qua. “Em về điểm phấn tô son lại, ngạo với nhân gian một nụ cười”. Cười thì quả có cười thật, nhưng ngạo thì… dạ mô có. Em cũng biết thân biết phận chớ bộ, tại bây chừ lý lịch em mang: Vô tổ quốc.

Xa xứ, do đẩy đưa duyên phận, tôi quen được lắm anh chị đồng hương hoặc đôi người có cảm tình với Huế. Mới đây thì biết thêm anh Đỗ Xuân Tê viết văn, anh Trần Huy Sao làm thơ. Bàn viết lữ thứ (chữ của Mai Thảo) cả hai vị đều ở tận tiểu bang California, khác đất nước và địa lý thì xa muôn trùng nên chẳng thể sớm chiều hẹn hò tay bắt mặt mừng (bán trời có văn tự).

Anh Đỗ Xuân Tê chỉ là khách phương xa lỡ nặng lòng với đất Thuận Hoá. Để minh định anh trích dẫn thơ của Trần Kiêu Bạc trên bài tản mạn “10 năm biết Huế” :

“Mai mốt về ôm lòng đất Huế,
Mượn Huế ai làm Huế của tôi”.

Không che dấu cảm tình dành cho vùng gần sát địa đầu giới tuyến kia, anh ghi ra những cột mốc khi ghé ngang, dừng chân như thứ duyên nợ “chiều chiều trước bến Vân Lâu, ai ngồi ai câu ai sầu ai thảm..”: Đầu tiên là mùa Thu 1965, kế đến là Mậu thân 68, mùa Hè 71, mùa Hè 73… và cuối cùng vào năm 1988, trên chuyến tàu Bắc Nam chở khách tang thương, ghé nhà ga Huế vào nửa đêm, ăn được tô bún bò ân tình khi O bán bún nhìn và hiểu ra thân phận của khách để từ chối việc nhận tiền. Nhà văn Đỗ Xuân Tê tả cảnh Huế chìm trôi trong sương khuya, buồn lặng. Và anh chấm câu: Rồi thì xa Huế vĩnh viễn. Một sĩ quan vì công vụ phải đến Huế làm việc ngắn ngày trong nhiều thời điểm, 23 năm sau người sĩ quan ấy mang thân tù tội vừa được trở về quê cũ, ghé ngang Huế xưa, sương giăng hấp hối tiễn biệt.

Nói tới Huế, vua Tự Đức từng xuất khẩu thành thi: “Tứ thời giai hữu hạ, nhất vũ tiện thành đông”. Hè suốt bốn mùa, mưa một trộ biến thành mùa đông. Nghĩ về Huế, hầu như chữ dùng ai nấy cũng đều váng vất chút buồn. Như ruốc buộc phải nêm vô nồi bún bò giò heo (màu không trong như tô phở). Nói rứa thì e mang tội là vơ đũa cả nắm. Anh Trần Huy Sao, dân cố đô thứ thiệt, hình như biệt lệ. Thơ anh tách biệt với thứ không khí rất “căng” của Trần Vàng Sao:

“Bây giờ tôi đủ tuổi tôi
Nam mô di Phật một đời như không
Ra đường tôi đứng trời trồng
Ốm o xo bại tưởng chừng đứa điên”.
…..

“mả cha cuộc đời quá vô hậu
cơm không có mà ăn
ngó lui ngó tới không biết thù ai
những thằng có thịt ăn thì chẳng bao giờ ỉa vất”.

Thơ Trần Huy Sao dung dị, bình thường, nặng tính tâm sự, nhưng vì “đời thường” như rứa mà chữ nọ biết đi thẳng vô rọt, vô gan, nghe thương dễ sợ:

“sáng hôm ni thiệt là sáng giựt mình
thấy hình o mô ở trên phây-bút
o mô ri hè ngó quen quá sức
ngó một thôi một đỗi, té o Mười!”

“hồi về xóm nhỏ giú cái mặt
không thôi ai ngó cũng thất kinh…
…
mụ nội cha bây đời thương hải
để người tau yêu khóc quá trời”.

Cũng hậm hực, cũng bất bình nhưng dễ lòi ra tâm địa của người miệng hùm mà gan sứa. Giận lẫy ba lơn rứa thôi chứ lòng này lành như hòn đất. Thơ anh Trần Huy Sao có nhiều chữ duyên dáng vì đặt nó đúng chỗ. Không phải ai cũng có được chữ “khoèo” như anh:

“Huế mình lên núi qua đèo
Vượt truông trấn ải cũng khoèo ớt theo”.

Những khung cảnh của Ban Mê Thuột, Đà Lạt với nhiều kỷ niệm qua thơ của Trần Huy Sao trở thành một dương bản êm đềm chứa nhiều thi vị dễ mềm lòng khi ngắm lại. Ngoài tài nghệ là phó nhòm chụp bắt cảnh trí những địa danh, Trần Huy Sao còn là một đầu bếp giàu kinh nghiệm. Tô cơm hến, tô mì Quảng, bánh khoái, bún bò qua chữ viết “đắc địa” đã trở thành món “đặc sản’ của riêng thương hiệu Trần Huy Sao. Đọc thơ mà thấy thơm ngon, tài nghệ ấy xưa nay hiếm. Trong một đoản văn, Trần Huy Sao viết như thế này, có phải “chết người” không?: “..Với nồi cá kho rim là rim tới đúng độ ngả màu là thè thẹ lửa riu riu cho lai rai vô tới Huế”.

Duyên dáng quá! Thè thẹ. Huế mới gớm! Người xứ khác chưa chắc hiểu ra. Một đôi chỗ, anh dùng chữ “ngạ”. Nói không ngạ tương đương với “làm sao nói cho hết đây”. Hoặc “nói răng được”? Nhiều thức lắm, ăn không ngạ! Huế đã đành, mà phải Huế xưa mới thấu hiểu. Chụp ảnh rồi, nấu nướng cũng xong, thì giờ còn lại anh cặm cụi dệt vần thương yêu cho gia đình. Ba đảm đang hơn cả những gì người ta mong đợi. Con gái mới sinh cháu, ông Ngoại mừng vui bằng bài thơ ca ngợi hạnh phúc khi về già. Con trai đi xa, làm cha viết xuống tâm cảm đắng lòng. Cô Út lấy chồng, ba lăng xăng tìm lời chia mừng bằng sáu, tám, bằng thất ngôn, bằng lượng sóng cao bên ngoài eo biển San Diego…

Tôi sẽ rất trẽn nếu có ai hiểu lầm tôi mon men làm chuyện bình văn thơ. Dị òm vì biết mình mô đủ khả năng, nói bâng quơ về cái duyên đẩy đưa thì hoạ may. Tự dưng đến một lúc quen biết thêm hai ba người bạn văn, ấy không phải là điều vui thú sao. Khi vui, lỡ nói điều không phải thì chuyện ấy cũng dễ thứ tha. Khi buồn cũng vậy, mấy mươi năm rồi, nhớ về Huế cách trở lòng còn nặng mang vết thương u uất cũng là điều dễ cảm thông.

Ngày cuối thầm lặng chia tay Huế, tôi đi mạng không. Năm tháng trôi qua, các anh chị “đồng bệnh tương lân” đã cho tôi hưởng ké nhiều hương liệu cuộc sống. Huế không chỉ có mù u, hoa phượng, khuynh diệp, sầu đông, sen, sứ… mà Huế còn chất ngất những mùi vị khác toả lan qua chữ viết thập bát ban võ nghệ “mỗi người một vẻ mười phân vẹn mười”. Bây giờ tôi giàu hơn xưa, hành trang nặng lòng, cám ơn những người đồng hành trên bước đường lưu lạc. Hẹn gặp nhau ở Huế khi chốn ấy chỉ toàn cả người tử tế. Nói không ngạ, cười chưa bưa và thè thẹ nhậu lai rai dưới trăng thanh gió mát. Anh Đỗ Xuân Tê và anh Trần Huy Sao có đồng ý không?

Hồ Đình Nghiêm
Nguồn : www.sangtao.org