Nhân tiện nói về nỗi nhớ thiệt lạ kỳ tôi cũng xin lấn sang chút đỉnh về chuyện quê tôi để củng cố vững vàng thêm nỗi-nhớ-giếng-nước-nhatrang

Tôi gốc gác huế nhưng là dân đàlạt vì sinh ra và lớn lên ở vùng đất sương mù không thấy mùa hè chỉ thấy mùa thu đông và mùa xuân rất ngắn hạn chỉ đủ để vui chơi vỏn vẹn một tháng tết sau đó là cứ cái áo laine bó riết không rời nếu rời ra là cảm lạnh mà nếu cảm lạnh thì không thể nhìn hết vẻ đẹp của hoa nở bốn mùa mà cũng thiệt đúng là đàlạt có tứ thời hoa nở để người đàlạt người không đalạt chỉ ngắm hoa thôi là đủ đem lòng nhớ tới đàlạt nhớ tới hoa anh đào hoa mimosa nhớ tới nỗi quê tôi được mọi người xưng tụng là xứ hoa đào hay là thành phố mimosa ướt át nhất là tên gọi xứ sương mù !

Và đây là cái nhớ lạ kỳ của riêng tôi về một loài hoa gắn liền đàlạt đâu phải là hoa đào cũng chẳng thể mimosa mà chính là hoa quỳ chỉ là tiếng quỳ ngắn gọn sau này có một nhà văn nữ nhã ca thì phải ghé lên đàlạt gọi tên là dã quỳ còn tôi thì gọi là quỳ hương.

Quỳ hương vốn chỉ là loài hoa hoang dại mọc hai bên đường không hề được bàn tay người chăm bón tự phát tự tàn cũng không từng có đất đứng trong những vườn cây cảnh lại chẳng có tên trong danh sách những loài hoa làm nên vẻ dáng kiêu sa đài cát hay trầm mặc u hoài đàlạt nơi chốn và theo mùa đủ các loài hoa thi nhau nở rộ đem vẻ đẹp cho thành phố để rồi tới mùa đông với thời tiết và khí hậu khắc nghiệt thì hoa tàn nhụy vửa cây trơ nhánh cằn khô giữa màu trời ảm đạm chỉ rất lạ lùng kỳ diệu còn riêng vẻ dáng quỳ hương lại vươn mình rộ nở những cánh hoa sung mãn óng vàng màu sắc cưỡng chế màn trời u ám tiết đông tiếp nối cho trọn nghĩa trọn tình câu chữ hoa-nở-bốn-mùa đàlạt của những ngày vào đông trĩu nặng thảm sầu bầu trời ảm đạm trong không khí lạnh căm nhưng thật là thi vị mùa đông đàlạt vẫn có những buổi chiều nắng hanh vàng dịu nhẹ rực lên từ màu vàng tươi của hoa quỳ hương đặc biệt chỉ nở rộ trong mùa đông dọc theo những con đường làng xóm mà phải là những con đường làng quê thật xa thành phố mới gặp dáng quỳ hương bởi cuộc sống văn minh phương tiện theo đà phát triển cho những con đường khai quang trải nhựa rộng rãi đã vô tình giết chết một đời hoa một thời góp hương thi vị cho đàlạt nhưng nếu có muốn về tìm lại dáng quỳ hương xin về trong dịp giá đông và tìm tới những vùng xa nơi còn có những con đường đất gập ghềnh nơi một thời bấm cả mười ngón chân sau một cơn mưa nhão nhọet đường trơn ướt nơi thuộc về những kỷ niệm ngày xưa còn như nếu về đàlạt để ngắm hoa xuân vui tết thì đã…lỗi hẹn dáng quỳ hương rồi vì quỳ hương chỉ khoe hương sắc cho đẹp và ấm nồng mùa đông chỉ là tiếp nối cho trọn nghĩa trọn tình câu chữ hoa-nở-bốn-mùa đàlạt mà thôi chứ nếu qua đông khi mùa xuân tới thì quỳ hương tàn tạ sắc hương để cho hoa đào hoa mai khoe sắc…

Tôi yêu quỳ hương vì lẽ đó mà cũng vì trong mỗi cánh hoa vàng tươi còn giữ lại rất nhiều kỷ niệm khi tôi đi mùa hồng chưa kịp chín cơn mưa mùa chuẩn bị về qua con dốc linh quang quỳ hương che kín đường ngô quyền lạc dấu tình xa tôi bỏ lại rất nhiều kỷ niệm kỷ niệm nào cũng thấy dễ thương đường xa quá gánh gồng thêm bất tiện nên phải đành bỏ lại quê hương…

Trên chặng đường ly xứ tôi không tìm đâu thấy dáng quỳ hương để tôi còn chỗ nhớ mà nương về.

Chỉ thấy hoa mimosa nhưng sao mà hoa thì lớn lá thì dày nhìn chẳng thấy thướt tha yểu điệu làm tôi chỉ dợm nhớ thôi chưa đủ độ chìm sâu.

Và tôi cũng có thấy hoa anh đào không hồng phấn dễ thương như má phấn tiểu thơ lại giống màu môi của mấy cô đào hát bóng vẻ dáng thì không yểu điệu thục nữ quân tử háo cầu mà in tuồng giống mấy bà võ sĩ đô vật !

Duy chỉ có lần vào khu chợ á đông tôi sững người nhìn thấy từ phía xa ở gian hàng cây cảnh không phải một mà nhiều cành anh đào hồng phấn dễ thương như má phấn tiểu thơ vẻ dáng thì đúng là yểu điệu thục nữ quân tử háo cầu đủ để bật người bén gót tưởng chừng như đang chạy u cho mau tới thành phố quê tôi để rồi ngẩn người hụt hẫng khi nhận ra cành đào rất nhiều cành đào giả. Dối!

Không thấy dáng quỳ hương trên từng bước chân tôi qua chỉ còn lại ở chỗ tôi ngồi trên bàn viết mấy đóa quỳ hương được cắm trong bình gỗ không phải thay nước hàng ngày vì là hoa giả để lâu lâu ngắm một chút cho dã nhớ tới thành phố quê tôi đó thôi !

Còn một điều nữa sẵn tiện cũng nói ra luôn cũng giống như về tới nhatrang được ngó cây trứng cá cái giếng nước cho buổi đoàn viên thêm ấm nồng thì về đàlạt có dịp được ngắm lại không phải một mà cả một trời vàng rực sắc hoa quỳ hương và được tìm lại giây phút rất dễ chạnh lòng bên cái-lò-than đàlạt nghe ra rất bình thường nhưng lắng lòng nghe thì cả một trời thương nhớ ngập òa đến xót xa khi chợt nhớ và nhận biết được là mình cũng đã có một thời gắn bó gắn chặc và bó sát cái-lò-than đàlạt những đêm và cả những ngày giá buốt của vùng đất cao nguyên được mệnh danh là xứ sương mù mặt trời và khát khao ánh nắng ấm sợ hãi cái lạnh giá nên cứ tìm tới cái lò than như là một nhu cầu không thể thiếu của người dân đàlạt lâu dần trở nên một hình tượng bất khả phân.

Đàlạt nhà nào mà không có cái lò than !
Cái lò than nào mà không có trong nhà người đàlạt !

Lò-than-đàlạt không chỉ là nơi cả nhà quây quần xúm xít đêm đêm tìm hơi ấm mà là nơi chốn tích lủy vô vàn những câu chuyện cổ tích chuyện thần thoại chuyện ma chuyện tiên chuyện bụt qua tới chuyện nhà chuyện làng xóm chuyện gần xa về họ tộc chuyện buổi đầu cha mẹ tìm tới nhau chuyện các đứa con trong số những đứa con đang ngồi xúm xít với lời răn đe nặng nhẹ khuyên bảo dịu dàng cho con biết cách học ăn học nói học gói học mở ở đời nói chung là rất nhiều chuyện y như là ngàn lẻ một đêm bởi vì đêm nào cũng lạnh cóng đêm nào cũng lò than hình thể nhỏ to tùy gia đình đông ít con hay giàu với nghèo cũng đều tiết kiệm phần lửa đỏ ran mà không nấu nướng chỉ hơ háp khơi khơi.

Lò than từ cái tĩn nước mắm bằng sành tách đôi hai phần trên và dưới được gắn úp nhau bằng một lớp keo dày bỏ phần trên lấy phần dưới tuy là nhỏ không ủ được nhiều than nhưng cũng là cái lò nhà có đông người thì ngồi xít nhau vòng trong vòng ngoài lâu lâu đổi chỗ vòng ngoài vòng trong sau này văn minh tiến bộ hơn chút nên lò than được cắt đôi từ cái thùng bằng thiếc vốn để đựng dầu lửa dầu ăn nước mắm xì dầu rồi tới hồi văn minh hơn thêm chút nữa thì không thấy hay là thấy nhưng mà rất ít cái cảnh gia đình đêm đêm xúm xít ngồi hơ lửa nói chuyện đời ôn cố tri tân có thể nhịp sống văn minh ít nhiều cũng làm ra của cải chuyện ăn uống hàng ngày có phần hào phóng nên năng lượng có sẵn trong người không cần tới cái lò than hay là vì cái nạn phá rừng làm rẫy bán củi hầm than làm cho trái đất nóng lên để cái-lò-than đàlạt trở về vị trí khiêm tốn dưới gầm giường cho mấy cụ bà cụ ông chống lạnh đêm đêm hay quý bà quý cô hơ háp sau khi ở cữ cho săn da chắc bụng.

Hình ảnh gia đình xúm xít đêm đêm bên cái-lò-than đàlạt đã trở thành chuyện cổ tích cách tân.

Cho tận tới bây giờ nó rơi vào huyền thoại bởi vì nói ra con nít thời nay có tin đâu mà đã không tin hay khó tin thì được xếp vào huyền thoại là may lắm chứ có nhiều đứa vụng ăn vụng nói vụng gói vụng mở nó phê cho một câu là ông nói dóc thì biết gói chỗ nào mở chỗ nào đây họa hoằn kêu gọi ba nó hay mẹ nó xác nhận làm tin thì cũng chỉ vớt vát được phần nào mà có gì đâu mà phải gợi nhắc cứ giữ trong lòng mình cho những đêm giá lạnh ngày xưa bên bếp lò đỏ lửa với những câu chuyện kể ít nhiều cũng khuôn vàng thước ngọc nâng đỡ những bước vào đời thấy cái lò than bất chợt ở nơi nào lại nhớ về chốn cũ.

Đã nói là mỗi miền mỗi cảnh mỗi người mỗi quê khi về tới nhatrang là đi tìm lại ngày xưa hay tìm cái giếng nước nghĩa nào cũng đúng cho một lần về ở đàlạt thì trái mùa quỳ hương rộ nở vì trời đang chuẩn bị vần vũ gió mưa ngâu và hình ảnh cái-lò-than đàlạt dẫu không tin cũng phải thầm xót xa để tiễn đưa vào huyền thoại khi đàlạt giờ đây đã thay hình đổi dáng buồn cho cái áo laine cứ xếp hoài dưới đáy valise có lạnh gì đâu có sương mù đâu chỉ có mờ khói xe và người xa lạ. Tôi trở về thành phố và cảm thấy mình cũng là người xa lạ.

Xa đàlạt trên chuyến xe buổi sáng dưới cơn mưa in như mười bốn năm trước tôi bỏ đàlạt cũng trên chuyến xe buổi sáng và cũng dưới cơn mưa.

O Vân nói nhatrang mùa này cũng có mưa vậy là banmêthuột cũng mưa huế cũng mưa những nơi chốn tôi sẽ đến trong cuộc hành trình muôn dặm đều có mưa.

Mưa! Mưa! Thôi mọi chuyện tới đâu hay đó cứ về tới nhatrang…