MƯA !!!

mưa dột vô lòng mình thấm lạnh
nhớ cái lò than ở Xóm nghèo
nhớ chén bánh Căn tô bánh Xèo
có hột mưa chan nhòa trong đó...

Món chủ trị cái lạnh lùng mưa gió lê thê là món bánh Căn bánh Xèo. Món ăn bình dân cho cả mọi nhà. Ngó trời mưa ước chừng lâu tạnh, lo ngâm gạo để chuẩn bị đổ bánh Căn hay bánh Xèo. Ra lò bún đứng sắp hàng chờ tới phiên mình xay bột bởi vì nhà nào trong Xóm cũng có ý nghĩ giống nhau từ một cơn mưa dai dẳng, có thể tới vài ngày.
Không hiểu vì sao lại gọi là bánh Căn. Có thể gọi đúng là bánh căng bởi khi bánh chín, căng phồng lên. Hay là căn là tiếng địa phương, có một ý nghĩa riêng nào đó, của vùng xuất xứ loại bánh này. Nghĩa hình tượng rõ nét nhất là món ăn mộc mạc chân quê này có một hương vị riêng để mỗi khi ngồi xà xuống quanh lò bánh là cứ muốn ngồi hoài. Chỉ chịu đứng lên khi bụng đã căng no.
Bánh Căn là bạn đường dài của giới lao động nghèo vì nguyên liệu rất đơn giản.
Điều quyết định trước tiên là nhà phải có cái lò để đổ bánh Căn. Lò làm bằng đất nung hình tròn mặt, đáy bầu dục. Bề mặt lò khóet mười lỗ tròn đều để đặt mười chén đất có nắp đậy. Thân lò là lớp than hồng có cửa thông gió, ngăn cách với đáy lò là tấm vĩ có đục lỗ để tro than rơi xuống. Từ mặt lò, chén, nắp, vĩ lót đều hoàn toàn bằng đất nung. Lò đổ bánh Căn thì hầu như nhà nào cũng có. Đây là kinh nghiệm trải qua bao nhiêu mùa mưa gió để mọi nhà đều phải lo thủ sẵn một cái lò bánh Căn.
Ở xóm quê tôi, mùa mưa, đúng là mưa dầm gió dãi tối đất tối trời. Đôi ba ngày là ít, có khi kéo dài cả tuần. Nhà không có lò, phải đi mượn, thiệt là vất vả nhiêu khê. Đội mưa gió tới nhà người để mượn, thoang thoảng bên thềm nhà, dậy thơm mùi bánh Căn là biết mình đi không nhằm lúc. Âm thầm trở về mà trong bụng cứ nôn nao nhớ mùi vị của cái bánh trị gió mưa. Cũng có lúc tới nhà không nghe mùi bánh, lòng đã thầm vui. Để rồi xìu xuống, khi biết mình là kẻ tới sau...
Vui, buồn của ngày gió mưa đi mượn lò đã là kinh nghiệm để không ngại ngần sắm một cái lò riêng.
Có lò riêng rồi thì chỉ cần ngâm gạo để xay thành bột, mớ hành, hẹ, ớt, chanh trồng sau vườn, ghé quán nào đó trong Xóm mua xị dầu phụng, xị nước mắm và ít đường. Cả nhà ngồi quây quần bên lò than nóng để rồi cũng nóng lòng chờ từng chiếc bánh giòn dưới đáy, xốp có lỗ bọt li ti trên mặt bánh, trét qua chút hành, hẹ dầu béo ngậy rồi chấm ngập vào chén nước mắm pha đường có vị nồng cay ớt trái.
Bánh ăn khi còn nóng hổi mới-ra-lò mới ngon.
Có một nguyên nhân làm cho bánh ngon thêm là nỗi háo hức chờ đợi tới phiên mình .
Bánh Căn xóm quê tôi chỉ dung dị chừng đó nguyên liệu nhưng ấp ủ mặn nồng tình cảm gia đình trong những ngày mưa gió.
Không thấy, và ít thấy, nhà nào ăn bánh Căn trong mùa nắng ấm.
Sau này, cái bánh Căn đã trở dáng tân kỳ cùng với nguyên liệu phong phú dồi dào hơn cái hồi đi chân trần bám đất. Món hành hẹ đã có thêm tóp mỡ giòn rụm. Nước chấm cầu kỳ đường cát trắng tinh hay có khi dùng nước cá. Không còn là cái bánh bột chay trần mà tráng đều trên mặt là lớp trứng đánh nhuyển hay một hai con mực ống tươi loại nhỏ. Bánh không ăn trần với nước chấm mà còn ghém thêm xà-lách, khế lát, rau thơm, rau húng, rau răm...
Dẫu có đi hay có về trăm ngả đổi thay nhưng sao tôi vẫn cứ còn hương vị đầm ấm của cái bánh Căn ngày gió mưa Xóm cũ...